Jak podają kroniki, pierwszym obiektem, który pojawił się na polskim niebie były ... latawce. Historia głosi, że podczas najazdu Tatarów, w bitwie pod Legnicą w 1241, używano latawców w kształcie smoków.
Trudno dzisiaj rozstrzygnąć, kto był pierwszym polskim Ikarem... Tytus Liwiusz Boratyni, urodził się we Włoszech w 1617 roku. Włoch z urodzenia, Polak z wyboru. Jako trzydziestoletni mężczyzna miał już na swoim koncie dużo osiągnięć z różnych dziedzin techniki. Władysławowi IV w traktacie: "Latanie nie jest niemożliwe, tak jak to dotychczas sądzono", przedstawił możliwość latania za pomocą gazu lżejszego od powietrza. Po pierwszych nieudanych próbach skonstruowania skrzydeł do latania, w 1637 roku, zbudował model statku powietrznego (ornitoptera -latającego smoka) o długości około 1,5 metra, który podobno wzniósł się w powietrze.
Źródło: Wikipedia / Rysunek Smoka Boratyniego, 1647/1648
Zdjęcie: Wikimedia Commons
W latach 80’ XVIII wieku rozpoczął się gwałtowny rozwój baloniarstwa. Chociaż pierwsza powietrzna podróż balonem należała do Francuzów, to Polska znalazła się tuż za nią, na drugim miejscu. Już w trzy miesiące po wypuszczeniu pierwszego francuskiego balonu, w grudniu 1783 roku, podjęto prace nad jego polską wersją. Pierwszy publiczny, bezzałogowy, próbny lot miał miejsce dnia 12 lutego 1784 r. z tarasu Zamku Królewskiego w Warszawie. Balon, a właściwie balonik o średnicy 94 cm, wykonany z pęcherzy zwierzęcych, w wyniku drugiej próby, wzniósł się na wysokość ok. 180 m i przeleciał około trzy mile. 10 maja 1789 roku, Francuz Jean Pierre Blanchard, wraz ze swoją towarzyszką, wyruszyli w podniebną podróż napełnionym wodorem balonem o średnicy 15 m . Po 45- minutach wylądowali bezpiecznie za Wisłą w Białołęce. Pierwszym Polakiem w powietrzu był Jan Nepomucen Potocki.
Afisz z 1808 roku reklamujący lot balonowy Jordakiego Kuparentki z ulicy Foksal w Warszawie, autor: Jordaki Kuparentko 1808, Źródło: Wikipedia
Zdjęcie: mlodytechnik.pl, „Niezwykła historia balonów”
Prawdziwy Ikar?
Urodził się w 1828 roku, nieopodal Dąbrowy Tarnowskiej, nie skończył żadnej szkoły, był analfabetą i samoukiem, a wszystko czego dokonał, powstało w wyniku jego własnych dociekań i badań. Jan Wnęk, w 1866 roku skonstruował pierwowzór lotni wzorowany na ptasich skrzydłach. Wykonał ją z jesionowego drewna, płótna impregnowanego olejem lnianym i rzemieni. Skrzydła te nazwał "loty". Przypinane były do tułowia oraz nóg za pomocą uprzęży. Pierwsze krótkie loty odbył ze wzgórza. W czerwcu tegoż roku, podczas odpustu na Zielone Świątki, skoczył na swoich skrzydłach z 45 metrowej kościelnej wieży. Jego przelot, miał długość ok. 2 kilometrów, co potwierdzono w krakowskim kalendarzu z 1867 roku. W czerwcu 1869, w Zielone Świątki, odbywając kolejny skok, spadł z dużej wysokości na ziemię, doznał ciężkich obrażeń, w wyniku których zmarł. Źródło: Wikipedia
Zdjęcie: Model spekulacyjny szybowca Jana Wnęka w Muzeum Etnograficznym w Krakowie.
Geniusz - trochę zapomniany...
Opatentowany w 1867 roku w Paryżu licznik kilometrów dla dorożek konnych otwiera bardzo długą listę wynalazków Stefana Drzewieckiego. Zajmował się głownie żeglugą morską. Okręty podwodne o napędzie elektrycznym zasilanym akumulatorami i wyrzutnie torpedowe na sprężone powietrze to największe jego osiągnięcia. Ale gdzie związek z żeglugą powietrzną..? Drzewiecki był pierwszym naukowcem, który stwierdził, że możliwy jest lot maszyny cięższej od powietrza. Napisał na ten temat kilka prac. Nie ograniczał się wyłącznie do teorii. W 1909 roku zaprezentował model prototypu płatowca „Canard”, który wyposażył w tylne śmigło i w prekursorskie samoczynne urządzenia stabilizacyjne. W 1913 powstał aeroplan „Drzewiecki”, na którym wypróbowano te rozwiązania. W latach 1926–1929 skonstruował śmigło o łopatkach nastawnych. Według teorii śmigła, bracia Wright obliczali napęd do swojego pierwszego samolotu. Opracował też model budowy tuneli aerodynamicznych, dzięki którym możliwe stało się testowanie podniebnych maszyn. Zmarł w wieku 95 lat.
Źródło: bialczynski.pl, „Wielcy Polacy – Stefan Drzewiecki (1844 – 1938) – okręty podwodne, areonautyka (śmigło, tunel aerodynamiczny)”, Czesław Białczyński, 02.05.2017
Zdjęcie: Płatowiec „Canard” Stefana Drzewieckiego, 1912r., Źródło: Wikimedia Commons
Jak bracia Wright?
Piotr, Gabriel i Edward Wróblewscy pochodzili z rodziny polsko – francuskiej. Do dziejów techniki lotniczej przeszli jako konstruktorzy samolotów jednopłatowych o kadłubie ze spawanych rur stalowych. Uzupełniali się swoją wiedzą, gdyż twórcą rodziny samolotów typu „W” był inż. Piotr Wróblewski, natomiast mechanikiem i pilotem oblatywaczem - Gabriel. Samolotom, które powstawały nadawali numerację - od W-1 do W-5. Niestety podczas pierwszego lotu opancerzonego samolotu wojskowego Wróblewski Berthaud W, urwało się lewe skrzydło. Samolot runął na ziemię. Bracia zmarli na skutek odniesionych obrażeń. Zostali pochowani jak bohaterowie narodowi, którzy zginęli pracując dla wielkości Francji. Tradycję konstruktorską kontynuował najmłodszy brat Edward pracując nad samolotami W-6 i W-7.
Żdjęcie: Gabriel i Piotr Wróblewscy przed samolotem W-1, 1910 r. Źródło: samolotypolskie.pl
Biegając po polach...
-Te eksperymenty na polach pod Janowem Podlaskim, gdy poważny człowiek biegał po łąkach z jakąś konstrukcją musiały wzbudzać zdumienie– mówił o Tańskim, na antenie Polskiego Radia, inż. Jerzy Jasiuk. Artysty malarza, wynalazca, konstruktor lotniczy, pionier szybownictwa oraz popularyzator lotnictwa w Polsce, to sylwetka Czesława Tańskiego. Nazywany ojcem polskiego lotnictwa, miał w życiu dwie pasje: lotnictwo i malarstwo. W 1895 r. zbudował własny szybowiec, który nazywał "Lotnią". Pierwsze nieudane próby lotów podjęte w 1895 roku na podwarszawskich polach zakończyły się fiaskiem. W roku 1909 zaprojektował i zbudował samolot "Łątka”. Wśród wynalazków Tańskiego był śmigłowiec, który... montował na dachu ulicy Mazowieckiej w Warszawie, a także samolot z napędem gumowym skonstruowany w 1911 roku. Nie posiadając finansów, ani podstaw technicznych, nie był w stanie sfinalizować marzeń.
Źródło: PolskieRadio.pl, Polskie Radio Historia „Czesław Tański – ojciec polskiej awiacji”, 17.07.2017
Zdjęcie: samolotypolskie.pl
Materiały i zdjęcia udostępnione zostały przez: Navcom Systems Fly
